Sezonowe przejścia w Ajurwedzie, czyli „ritucharya”, kładą nacisk na dostosowanie diety, stylu życia i nawyków do pór roku. Wszystko po to, aby zapewnić nam równowagę i dobre samopoczucie. Ajurweda uczy nas, że środowisko zewnętrzne, w tym zmiany sezonowe, bezpośrednio wpływają na nasz stan wewnętrzny. Każda pora roku niesie ze sobą unikalną kombinację elementów. Jest to ziemia, woda, ogień, powietrze i eter, które odpowiadają trzem doszom, jak Vata (powietrze i eter), Pitta (ogień i woda) oraz Kapha (ziemia i woda). Dosze te regulują fizjologiczne i psychologiczne funkcje organizmu, a ich równowaga jest kluczowa aby utrzymać zdrowie.
Pory roku a dosze
Większość ekspertów zgadza się z faktem, że pory roku odpowiadają doszom. A dzieje się to w następujący sposób:
- Późna zima/wiosna: dominacja Kapha w środowisku zewnętrznym
- Lato: przewaga Pitta w środowisku zewnętrznym
- Jesień/wczesna zima: dominacja Vata w środowisku zewnętrznym
Każda pora roku wpływa w jakiś sposób na wszystkie trzy dosze. Gdy dosza dominująca w tym sezonie ulegnie pogorszeniu to dosza, która w sposób naturalny pogorszyła się w poprzednim sezonie, zaczyna naturalnie się zmniejszać. Natomiast dosza zarządzana przez nadchodzący sezon zaczyna się kumulować.
Jesień i wczesna zima
Jesienią i wczesną zimą dominuje dosza Vata, która charakteryzuje się cechami suchymi, szorstkimi, lekkimi, zimnymi, subtelnymi i wyraźnymi. W sezonie tym może wystąpić suchość skóry, stany lękowe i zaburzenia trawienia. Jednak aby wesprzeć organizm w tym sezonie, Ajurweda zaleca spożywanie odżywczych, uziemiających pokarmów, które są lekko słodkie, kwaśne i słone, takie jak owoce cytrusowe, jabłka i warzywa korzeniowe. Również ciepłe, tłuste i odżywcze potrawy, takie jak zupy, gulasze i produkty pełnoziarniste z dodatkiem rozgrzewających przypraw (cynamon, goździki i czarny pieprz) pomogą utrzymać doszę Vata pod kontrolą. Ważne są również regularne masaże ciepłymi olejkami (Abhyanga), takimi jak sezamowy lub migdałowy, aby utrzymać Vatę pod kontrolą. Osoby z większą ilością doszy Vata w organizmie w tych miesiącach, które są suche i zimne, mogą mieć większe trudności.
Sezonowe przejścia w Ajurwedzie
Przejścia sezonowe, znane w Ajurwedzie jako „Ritusandhi”, odnoszą się do okresów zmian pomiędzy dwiema porami roku. Te przejścia to krytyczne momenty, kiedy organizm jest bardziej podatny na brak równowagi i choroby wynikające ze zmieniających się warunków środowiskowych. Zmiany te mogą prowadzić do zaburzeń równowagi doszy, co powoduje konieczność dostosowania diety i stylu życia. Delikatne oczyszczanie w okresach pomiędzy porami roku może pomóc w osiągnięciu równowagi i zapobieganiu chorobom. W Indiach i innych starożytnych kulturach podczas Ritusandhi odbywa się wiele postów religijnych, które pomagaj ludziom zachować zdrowie. Na przykład w Indiach w okresie przejściowym jesienią Hindusi poszczą w czasie Navratri, a muzułmanie w czasie Ramadanu.
Praktyczne wskazówki dotyczące sezonowych przejść
Odpowienia dieta
Ajurweda kładzie duży nacisk na spożywanie sezonowych potraw, które są świeże, lokalne i harmonizują z walorami danej pory roku. Na przykład podczas przejścia z zimy na wiosnę korzystne jest stopniowe przechodzenie z cięższych, rozgrzewających pokarmów na lżejsze, oczyszczające pokarmy, które pomagają oczyścić nagromadzoną Kapha. Podobnie, gdy zbliża się lato, włączenie do diety większej ilości produktów chłodzących i nawilżających może pomóc uspokoić Pittę i zapobiec zaburzeniom równowagi związanym z upałem.
Codzienna rutyna (Dinacharya)
Oprócz zmian w diecie Ajurweda zaleca dostosowanie codziennych zajęć do pór roku. Włącz do swojej codziennej rutyny ajurwedyjskie praktyki, takie jak Abhyanga (samomasaż olejkiem) i Nasya (podawanie do nosa olejków ziołowych).
Detoksykacja i oczyszczanie
Sezonowe zmiany to idealny czas na detoksykację i oczyszczanie. Mozemy zastosować proste praktyki, jak oczyszczanie Kitchair lub bardziej kompleksowa Panchakarma. Jest ona ajurwedyjskim programem detoksykacji, który pomaga wyeliminować nagromadzone toksyny (Ama) z organizmu. Te procesy oczyszczające nie tylko odmładzają organizm, ale także pomagają przygotować go na nadchodzące zmiany sezonowe.
Wsparcie ziołowe
Ajurweda zaleca nam zioła i przyprawy, które wspomagają organizm w okresach przejściowych. Na przykład Trikatu (mieszanka imbiru, czarnego pieprzu i długiego pieprzu) jest często stosowana podczas przejścia z pory roku Vata na porę roku Kapha w celu pobudzenia trawienia i usunięcia zatorów związanych z Kapha. W okresie przejściowym od lata do jesieni zioła takie jak Brahmi i Anantamul schładzają i łagodzą organizm, redukując ciepło i stany zapalne związane z pittą, zanim powieją jesienne wiatry w doszy Vata.
Słuchaj swojego ciała
Zwróć szczególną uwagę na to, jak Twoje ciało reaguje na różne pory roku i w razie potrzeby dostosuj je. Jeśli zauważysz oznaki braku równowagi, takie jak suchość skóry jesienią i wczesną zimą lub wzmożona drażliwość latem, podejmij kroki, aby przywrócić równowagę poprzez dietę, zmiany stylu życia i odpowiednie środki ajurwedyjskie.
Stopniowe przejście
Unikaj gwałtownych zmian w diecie lub rutynie podczas zmian sezonowych, aby Twoje ciało mogło płynnie dostosować się do nowego sezonu. Na przykład, gdy zima zamienia się w wiosnę, powoli wprowadzaj lżejsze potrawy i zwiększaj aktywność fizyczną, aby ułatwić przejście
Bądź nawodniony
Niezależnie od pory roku, utrzymanie prawidłowego nawodnienia ma kluczowe znaczenie dla ogólnego stanu zdrowia. Picie ciepłej wody lub herbat ziołowych w ciągu dnia może wspomóc trawienie i pomóc w wypłukiwaniu toksyn.
Chroń swój ogień trawienny (Agni) oraz zadbaj o ruch
Według Ajurwedy Agni, ogień trawienny złożony z enzymów, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia. Przemiany sezonowe mogą osłabić Agni, prowadząc do zaburzeń trawiennych i gromadzenia się toksyn. Aby utrzymać siłę Agni, Ajurweda sugeruje spożywanie świeżo przygotowanych, łatwostrawnych posiłków, unikanie przejadania się i włączenie do diety przypraw trawiennych, takich jak kminek, kolendra i koper włoski. Natomiast aktywność fizyczną należy dostosować do walorów pory roku. Jesienią i wczesną zimą skup się na rozgrzewce i ćwiczeniach uziemiających, takich jak joga lub delikatny spacer.