Miedź jest to jeden z nielicznych minerałów metalicznych, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wielu procesów zachodzących w organizmie człowieka. Ludzie trawią dziennie około 1 mg miedzi na kg masy ciała. W zależności od zawartości i formy miedzi, od 15 do 97% miedzi wchłania się w żołądku i jelicie cienkim. Głównym miejscem wychwytu miedzi jest wątroba. Wątroba kontroluje uwalnianie miedzi i tym samym utrzymuje jej homeostazę. Natomiast miedź zostaje wydalona z kałem. Miedź a działanie antybakteryjne.
Miedź a działanie antybakteryjne
Zanieczyszczenie bakteryjne powierzchni powoduje zwiększone ryzyko infekcji. W ostatnich kilku dekadach przeprowadzono prace nad przeciwdrobnoustrojowymi właściwościami miedzi i jej stopów przeciwko szeregowi mikroorganizmów. Wykazano, że zastosowanie miedzi i stopów miedzi może pomóc w ograniczeniu infekcji bakteryjnych, a za aktywny czynnik niszczący komórki powszechnie uważa się jon miedzi.
Badania laboratoryjne wykazały zdolność miedzi do zabijania bakterii. W ciągu 2 godzin od kontaktu, ponad 99,9% bakterii chorobotwórczych: Staphylococcus aureus, Enterobacter aerogenes, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa zostaje zabita. Aby wykorzystać właściwości przeciwdrobnoustrojowe miedzi, powierzchnie mające kontakt ze skórą i żywnością powinny być wykonane z miedzi lub stopów miedzi.
W 2008 roku Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych (US EPA) uznała miedź za pierwszy metal przeciwdrobnoustrojowy. W testach in vitro stałe powierzchnie miedziane zabijały 99,9% mikroorganizmów w ciągu dwóch godzin od kontaktu. Działanie bakteriobójcze miedzi przypisuje się głównie uwalnianiu jonów. Wpływają one na integralność błony i/lub ściany bakteryjnej, generują wewnątrzkomórkowy stres oksydacyjny oraz działają genotoksycznie. Dzięki temu powodują śmierć mikroorganizmów. Już w starożytnych cywilizacjach miedź, ze względu na swoje właściwości, była używana w produktach leczniczych i naczyniach wodnych.
W wielu badaniach laboratoryjnych wykazano biobójcze działanie miedzi na szeroką gamę patogenów, takich jak bakterie, grzyby i wirusy. Poza tym, że jest skutecznym środkiem przeciwdrobnoustrojowym, ekspozycja na miedź została powiązana z przyspieszonym gojeniem się ran.
Miedź a czasy starożytne
Już Egipcjanie jako pierwsi wspominali o przeciwbakteryjnym działaniu miedzi w 2600 pne. Używali oni miedzianych naczyń do odkażania wody pitnej, a także do leczenia ran klatki piersiowej. W papirusie (około 1500 roku pne) zostało stwierdzone, że różne adaptacje miedzi stosowane były w leczeniu infekcji, oparzeń i swędzenia. Na Cyprze, greckiej wyspie, gdzie miedź znajdowała się w dużych ilościach, starożytni Grecy bardzo często ją stosowali. Jest to również podstawa, od której wywodzi się łacińska nazwa miedzi, cuprus.
W Zbiorze Hipokratesa, który został częściowo napisany przez wielkiego greckiego lekarza Hipokratesa (460 do 377 pne), zanotowano, że opatrunki zawierające miedź były zalecane w leczeniu owrzodzeń nóg, a infekcjom świeżych ran zapobiegało posypywanie suchym proszkiem miedzi na ranie. W innym ważnym piśmie medycznym z I wieku, napisanym przez Rzymianina Aulusa Korneliusza Celsusa (De Medicina), miedź wymieniona jest jako ważny lek dla praktykujących lekarzy. Głównie w leczeniu chorób wenerycznych i niegojących się przewlekłych wrzodów. W XIX wieku, podczas dwóch wielkich europejskich epidemii cholery, miedź stłumiła epidemię cholery wśród pracowników przemysłu miedziowego.