Według Ajurwedy, aby cieszyć się dobrym zdrowiem, nasz Jatharagni lub agni (ogień trawienny) powinien być silny i zrównoważony. Dzieje się tak dlatego, że agni ma moc przemiany naszego ciała i umysłu. Kiedy nasze agni jest silne, spożywamy jedzenie, emocje i doświadczenia. Metabolizujemy je wszystkie a nasz organizm eliminuje to, co pozostało, bez żadnych wyzwań. Problem pojawia się, gdy nasze agni staje się słabe, ostre lub nieregularne. Ma to duży wpływ na nasze trawienie i powoduje, że sroty, czyli kanały ciała, zostają zatkane przez toksyny (ama). Ama przywiera do przewodu żołądkowo-jelitowego i zatyka tętnice. Przedostaje się pod skórę i wędruje w górę, do subtelnych kanałów umysłu. Uwięziona ama może nawet doprowadzić do powstania choroby. Rodzaje ognia trawiennego wg Ajurwedy.
Rodzaje ognia trawiennego wg Ajurwedy
Vishama Agni — nieregularne trawienie
U osób, u których występuje vishama agni zarówno apetyt, jak i metabolizm są zwykle nieregularne. Trawienie również jest zmienne, a nalot na języku często brązowawo-czarny. Ciało i umysł są ze sobą powiązane, a to oznacza, że rodzajem braku równowagi emocjonalnej związanym z vishama agni jest niepokój, strach, niepewność, łuszczenie się, nerwowość i zmienne emocje. Zazwyczaj u tych osób głód jest nieprzewidywalny. W niektóre dni mogą pominąć cztery posiłki z rzędu, a w inne dni są wygłodniali. Ten typ agni, vishama agni, powiązany jest z doshą Vata i zazwyczaj wykazuje brak równowagi elementów powietrza i eteru w ciele. Osoba ta często zmaga się z gazami i wzdęciami oraz zaparciami. Po każdym spożyciu pokarmu burczy jej w brzuchu. U osób z vishama agni zarówno apetyt, jak i metabolizm są zwykle nieregularne.
Tikszna Agni – nadpobudliwość trawienia
Nadaktywny metabolizm człowieka to klasyczna ilustracja tikshna agni. Ten drugi typ agni powiązany jest z doszą Pitta. Ujawnia się brakiem równowagi elementów ognia i wody w ciele, spowodowanym gorącymi i ostrymi właściwościami doszy Pitta. U osób cierpiących na tikshna agni akumulacja amy objawia się żółtawym nalotem na języku. Jeśli chodzi o emocje, typowy jest tu brak równowagi Pitty, czyli złość, zazdrość, frustracja oraz skłonność do osądzania. Osoba zazwyczaj jest głodna co dwie godziny, a mimo to ma trudności z przybraniem na wadze. Często występuje tu zapalenie (problemy skórne), a także choroba autoimmunologiczną. Osoba ta zmaga się z luźnymi, wodnistymi i palącymi stolcami, a po jedzeniu dostaje zgagi lub refluksu żołądkowego.
Manda Agni — powolne trawienie
Osoby z powolnym trawieniem mają często niski apetyt, nie mają problemu z pomijaniem posiłków, ale narzekają na uczucie sytości. Często zdarza się, że osoby te bardzo mało jedzą, a mimo to mają ogromną nadwagę. Ich trawienie jest powolne i mają trudności z utratą wagi. Mają wilgotne ręce, potrzebują nadmiernej ilości snu i nie mają motywacji do robienia czegokolwiek. Występuje tu często poczucie ciężkości nie tylko w ciele, ale także w nastroju. Są zbyt emocjonalni, przywiązani do ludzi, ich działań i błędów. Nie potrafią łatwo wybaczyć ze względu na silną pamięć Kapha. Bardzo łatwo dopada ich nuda. Ta nierównowaga metaboliczna, czyli manda agni, jest powiązana z doszą Kapha. Jest to spowodowane brakiem równowagi w wodzie i elementach ziemi w organizmie. Osoby walczące z manda agni mogą borykać się z alergiami, a na ich języku często znajduje się gruby, biały nalot.
Sama Agni — optymalne trawienie
To czwarty typ agni, który nie jest powiązany z żadną konkretną doszą. Słowo „sama” oznacza „równy”, co odzwierciedla zrównoważony i zdrowy stan ognia trawiennego. Sama agni występuje, gdy zdolność trawienia jest optymalna, a po spożyciu pokarmu nie pojawiają się żadne niepożądane objawy, a wszystkie trzy dosze pozostają w harmonii. Po jedzeniu pojawia się uczucie spełnienia oraz energia. Osoba ta może jeść każdy rodzaj jedzenia i nie musi się martwić o gazy, biegunkę, wzdęcia czy uczucie ciężkości. Dzięki sama agni nie tylko metabolizm jest zrównoważony, ale także wypróżnienia są regularne. Emocje są zrównoważone, a ogólny stan zdrowia jest doskonały. Człowiek akceptuje sytuacje życiowe ze spokojem, a na języku nie ma powłoki, ponieważ nie ma tu amy. Emocjonalnie i psychicznie sama agni to cierpliwość, życzliwość, jasność, współczucie i spokój.